روش تحقیق پسامدرن در مدیریت و روانشناسی

روش تحقیق پسامدرن

این اندیشه ورای اندیشه های قبلی است و انسان را مبنا قرار می دهد. این روش ریشه در فلسفه اگزیستانسیالیسم دارد که توسط هایدگر، نیچه، سارتر و ویتکنشتاین گسترش پیدا کرده است. روش تحقیق پسامدرن با تعمیم دانش مخالف است و معتقد است که تعمیم دادن فهم امکان پذیر نیست. این دیدگاه با این انتقاد روبه روست که دست انسان را خالی می کند و خیلی وسیع است، نمی گوید که درمرحله بعدی باید چه کرد. اساسا تفکر پسامدرن یک تفکر ضدساختارگرا،ضد هنجارگرا، ضد تجدد گرا و ضد تعمیم گراست. به عنوان مثال در این دیدگاه تمام نظریه های رسانه به طور نسبی معتبر است و هیچ کدام از این نظریه ها از سلطه برخوردار نیست.

در واقع اگر از روش پسامدرن استفاده کنیم می گوییم هر کس(کاریکاتوریست-مسئولان منتقد-افرادجامعه) بادید خاص خود این تصویر را می بیند واین تفاوت در آرا همگی معقول وپذیرفته شده هستند وگوشه ای واقعیت را می نمایند.

روش تحقیق مطالعه انتقادی مدیریت و روانشناسی

روش مطالعه انتقادی

این روش در زمینه های زیادی با مطالعات تفسیری همراه است. ریشه مطالعات انتقادی مربوط به اندیشه انتقادی مارکس به طبقه اجتماعی در نظام سرمایه داری می باشد. انتقادگراها مطالعات پوزیتیویستی و روشهای کمی را ناکارآمد می دانند و علاوه بر معنا، به عامل اقتصاد اجتماعی و ابعاد سیاسی در فهم واقعیت اجتماعی تاکید دارند. از دیدگاه این روش بسیاری از افراد تنها برای تبعیت از هنجار اجتماعی اقدام به خرید محصولاتی می کنند که در رسانه ها تبلیغ شده است و درواقع این محصول، خواسته واقعی او نیست. می توان گفت در این دیدگاه رسانه ها مهمترین منبع کنترل اجتماعی هستند.

مثال:

در این تصویر اگر ازروش انتقادی استفاده کنیم نه تنها نظر مردم را راجع به آن جویا می شویم،هم چنین آنرا در ارتباط با مفاهیم اجتماعی سیاسی در جامعه نیز مطابقت می دهیم ، نهایتا نیز بایستی وضعیت اقتصادی جامعه را مد نظر قراردهیم ، مطمئنا گرانی جامعه وشرایط سخت مردم در انجام این کار بی تاثیر نبوده، کاریکاتوریست می خواسته با بهره گیری از آن سران مملکتی را از این شرایط مطلع کند.

روش تحقیق های تفسیری در مدیریت و روانشناسی هرمنوتیک

روش تفسیری :

هرمنوتیک به معنای تفسیر متون مذهبی و ادبی به ادبیات و زبان یونانی بر می‌گردد و از این نظر دارای سابقه طولانی است. هرمنوتیک از اوایل قرن نوزدهم از حالت مطالعه و جمع آوری قواعد تخصصی تفسیر در خدمت متکلمان خارج شده و به منزله مکتبی فلسفی و نطریه ای عمومی‌برای علوم انسانی و اجتماعی مطرح شده. امروزه هرمنوتیک روش تفسیر و تاویل متن برای کشف حقیقت محسوب می‌شود و به بسیاری از حوزه‌های علوم انسانی مانند فلسفه جامعه شناسی، تاریخ، کلام، الهیات، روان‌شناسی، حقوق، زبان‌شناسی و ادبیات راه یافته است در روش شناسی هرمنوتیک یا تفسیر متن یعنی معنی و مفهوم نهفته در آن کشف و راز و رمز آن بازگشایی می‌شود. در تفسیر متن مفسر باید از نظر روانی و شخصی خود را به جای مؤلف قرار دهد.

 

روش تفسیری بر خلاف روش اثباتی یا پوزیتویستی توجه خود را بر روی پدیده های نادیده معطوف می کند. این روش با وبر پا به عرصه علمی نهاد. وبر معتقد بود که کنش های بشری تابع آن قواعدی نیستند که بر جهان طبیعی حاکم اند، به نظر وبر معرفتِ معقول در باره توالی های عِلی را می توان در جهان طبیعی به دست آورد ولی جهانِ انسانی پذیرای تبیین معقول نیست.. دانش ما از طبیعت ، پیوسته از خارج تحقق مییابد و ما تنها می توانیم مسیر های خارجی رویداد ها را مشاهده کنیم و یکنواختی های آنها را ضبط نماییم اما در مورد کنش انسانی ، ما می توانیم کاری بیشتر از نوشتن فرمول های توالی های تکرار شونده رویداد ها را انجام دهیم و با تفسیر کردارها و گفتار های انسان ها ، انگیزه هایی را به آنان نسبت دهیم(کوزر،303:1386).

مطالعات تفسیر بیشتر بیان کردنی است تا عددی و بر ابعاد معنادار عمل اجتماعی تاکید دارند؛ به بیان دیگر روش تحقیق تفسیری روشی کیفی است. به عنوان مثال در نقد یک عکس به بررسی عوامل درونی تر، باطنی تر و پنهانی تر موضوع می پردازند و انگیزه های اصلی رفتار اجتماعی را می کاوند .(عاملی،1391)

مثال:

حال چنانچه بخواهیم ، به همان مسئله قبلی مان از روش تحقیق تفسیری به نتیجه برسیم ، باید به عکس روزنامه توجه کنیم وآن را با مفاهیم های اجتماعی و سیاسی در جامعه، با معانی فرهنگ عامه در سطح خرد( اجتماعات و گروهای موجود در جامعه) و هیمنطور در سطح کلان(ساختار ها و نهاد های کشور) مورد تحلیل قرار دهیم . برای مردم جامعه ی ما این سربند دارای تقدس است، این سربند ملت ایران را یاد 8سال دفاع مقدسی می اندازد که رزمندگان این سربندها را برای یکدیگر می بستند وعاشقانه وبامدد گرفتن از ائمه برای این آب وخاک می جنگیدند، حال این عکس با هرقصد ونیتی افکار مردم راجع به سربند رزمندگان رازیر سوال می برد.

به طور خلاصه روش تحقیق تفسیری هم از روش‌های کیفی محسوب می‌شود و روش تحلیل گفتمان، ژانر و گفت‌وگو را می‌توان به عنوان زیرشاخه‌های این روش نام برد. این روش بیش از آن که بر ارائه آمار و ارقام متکی باشد، مبتنی بر توصیف و بیان است. بر ابعاد معنادار عمل اجتماعی تاکید ورزیده و وجوه عینی و قابل مشاهده رفتار اجتماعی را مدنظر قرار می‌دهد. توجه اصلی این روش برخلاف روش نخست بر پایه توجه بر امور درونی و پنهانی است. روش تحقیق انتقادی، روش سوم است که مهم‌ترین منبع کنترل اجتماعی را رسانه می‌داند. ریشه‌های شکل‌گیری این روش را باید در اندیشه‌های کارل مارکس و انتقادش از طبقه اجتماعی در نظام سرمایه‌داری دانست. در این روش کیفی مطالعات پوزیتیویستی به ناکارآمدی در درک جایگاه و موقعیت فرد محکوم است. طبق این دیدگاه پیش از هر چیز فیلم و سینما در مقام یک رسانه در جهت‌دهی فکری به نگرش‌های مخاطب، تعیین اولویت‌ها و شاکله ذهنی او، برجسته‌سازی یک یا چند مفهوم عمل می‌کند.

 

روش پوزتیویستی در روش تحقیق مدیریت

روش پوزتیویستی :

این روش همان روش اثبات گرایی است که در قرن نوزدهم از اندیشه های آگوست کنت و تفکر دورکیم در علوم اجتماعی شکل گرفت و مبنی آن در جهت اثبات گرایی بوده و از علوم تجربی ویا طبیعی اقتباس شده است. در این روش ابتدا شکل شاخص ها را مد نظر قرار می گیرد و سپس مقیاس (عددی) بکار می رود. هدف این روش تحقیق این است که موضوعات را بصورت عینی در آورد و بصورت عددی بیان کند ، هر چند موضوع مورد مطالعه عینی نباشند اما سعی این روش آن است که اندازه گیری کاملی از پدیده ها و موضوعات ارائه کند( عاملی، 1387).

پوزیتیویسم، از POSITIVE به معنای واقعی، مثبت، صریح، تحقیقی، تحصّل گرایی و اثبات گرایی می‌باشد. پوزیتیویسم اصطلاحی فلسفی است که بر اساس آن، تنها روش معتبر تحقیق و شناخت، روش علمی تجربی دانسته می‌شود. روشی که بر پایه تجربه است. آگوست کنت برای فکر شر 3 مرحله قایل بود:

·        مرحله الهی و دینی که علل پیدایش و وقوع حوادث به علل ماورایی و الهی نسبت داده می‌شود.

·        مرحله فلسفی که علت حوادث را در جوهر نامرئی و طبیعت اشیا مثل نیروهای مشاهده ناپذیر مادی و ذرات نادیدنی نهفته می دانست.

·        مرحله علمی که به جای جستجو از چرایی پدیده‌ها به چگونگی پیدایش پدیده‌ها و روابط آنها با یکدیگر می‌پردازد،  مرحله سوم را همان مرحله اثباتی و تحقیقی می‌دانست.

از نظر کنت، می‌توان از علوم طبیعی الگوهای نظری و روشهای مطالعه را فرا گرفته و در علوم اجتماعی به کار بست. بدین معنا که روش تحقیق و رویکرد به مسایل علوم اجتماعی متفاوت از علوم طبیعی و ریاضی نیست و در علوم اجتماعی هم به مثابه علوم طبیعی باید از کشف و شهود و قضاوتهای ارزشی و هنجاری پرهیز کرد.

ریشه‌های فکری پوزیتویسم را می‌باید در تحولات عصر روشنگری قرن 18 میلادی در اروپا جستجو کرد که شاهد پیدایش ایمان به عقل انسان بود یعنی همان انتظاراتی را که عصر ایمان نسبت به وحی الهی (به صورت فراگیر و جهانی ) داشت، در فلاسفه عصر روشنگری، نسبت به عقل انسان تجلی یافت.

نقاط ضعف پوزیتیویست

·        فراموشی فرد: در این روش فرد مانند شیء قابل اندازه گیری در نظرگرفته می شود.

·        فراموشی منبع اثر: به وجود خود اثر توجه می شود و نه منبع اثر.

·        کاوش در فرد اثر می گذارد و باعث تغییر افکار عمومی می شود.

مثال : استفاده از روش پوزتیویستی در رابطه با کاریکاتورروزنامه در مورد دفاع مقدس:

 

برای تحقیق این که هدف کاریکاتوریست از انتشار این کاریکاتور چه بود است، روش پوزیتیویستی را پیشنهاد می کند که این کار را بصورت پیمایشی انجام دهیم،اینکه با طرح پرسشنامه وباگنجاندن سئوالات مطروحه(مثال :به نظرشما هدف کاریکاتوریست توهین به رزمندگان بوده یا انتقاد به وضعیت اقتصادی کشور بوده است؟) در آن و پر نمودن آنان توسط شهروندان در جامعه و سپس با کدگذاری به داده ها از طریق «آماری» و یا «Spss» می توان به این نتیجه دست یافت که هدف اصلی کاریکاتوریست چه بوده است. در واقع اگر بخواهیم که روزنامه خاصی را در جهت کسب اطلاع از مخاطبان آن مورد مطالعه قرار دهیم . به عبارت دیگر، مسئله مان این باشد که بدانیم مخاطبان یک روزنامه بیشتر از کدام طیف در جامعه است و بدانیم که آیا بیشترین مخاطبان را قشر تحصیل کرده ونخبگان تشکیل می دهد و یا مردم عام در جامعه ؟ برای تحقیق این امر به دو نوع از روش تحقیق پوزیتویستی می توان دست یافت. اول به صورت پیمایشی ؛ اینکه با طرح پرسشنامه وباگنجاندن سئوالات مطروحه در آن و پر نمودن آنان توسط شهروندان در جامعه و سپس با کدگذاری به داده ها از طریق «آماری» و یا «Spss» می توان به نتایج دست یافت. دوم به صورت کدگذاری موضوعاتِ موجود در روزنامه که می تواند جنبه تحلیلی به صورت کمی داشته باشد ؛ اینکه بدانیم موضوعات مورد علاقه تحصیل کردگان و یا نخبگان را چه موضوعات تشکیل می دهند ویا مردم عام به چه نوع موضوعات اهمیت می دهند،  سپس با بررسی آنان در روزنامه در یک دوره خاصی ، می توان به داده های دست یافت. بدین معنی ، نتیجه این خواهد بود که در یک دوره خاص روزنامه مورد نظر بیشترین موضوعات مورد علاقه تحصیل کردگان و نخبگان را مورد انتشار قرار داده است و یا بر عکس ، به موضوعات مورد علاقه طبقه متوسط بیشتر بهاد داده شده است .